ECONOMISCHE GROEI EN BREDE WELVAART

Economische groei geldt als de maatstaf van onze welvaart. Maar de kritiek neemt toe. Want economische groei houdt geen rekening met scheve inkomensverdeling en kansenongelijkheid en de vernietiging van natuur en leefmilieu.

Wat is economische groei?

Dat is de jaarlijkse groei van wat we met z’n allen produceren: het bruto binnenlands product (bbp). Vorig jaar was de omvang van onze economie € 800 miljard. Door corona kromp de Nederlandse economie in 2020 met 3,8 procent.

Het voordeel is dat economische groei duidelijk is omschreven en goed te meten. Het geeft economen en politici houvast. Op economische groei kun je sturen. Groei is goed, krimp is slecht.

Maar?

Economische groei meet alleen dingen waaraan een prijskaartje hangt. Veel belangrijke zaken worden niet, of verkeerd gemeten. Bekende voorbeelden zijn natuur en milieu. Een bos heeft pas economische waarde als je er een hek omheen zet en toegangsgeld vraagt, of het kapt en herplant. Een gevarieerd oerbos heeft daardoor minder economische waarde dan een saai productiebos. Vervuiling van lucht en uitstervende diersoorten hebben evenmin een prijskaartje. Een ongezond iemand die naar dokter of ziekenhuis gaat en medicijnen of een operatie krijgt, zorgt voor economische groei, maar een gezonde bevolking is natuurlijk beter.

Zoals toenmalig presidentskandidaat Robert Kennedy al in 1968 zei, het bbp meet alles behalve de dingen die echt waardevol zijn.

Dat is vijftig jaar geleden, hebben we niets geleerd?

Het begrip economische groei staat de laatste tijd wel steeds meer onder druk. Aan de ene kant door het besef dat we met al die groei onze planeet om zeep helpen, met klimaatverandering als belangrijkste voorbeeld. Reden: temperatuurstijging is (nog) geen economische factor. Het andere belangrijke punt, vooral in welvarende landen, is dat economische groei steeds minder een goede indicator lijkt voor brede welvaart. Welvaart waar iedereen in meedeelt en die ook rekening houdt met zaken als betere arbeidscontracten en inkomens, beter onderwijs, betere gezondheid en verduurzaming van de economie. De groei komt nu vooral bij de rijken terecht. De onderkant van de arbeidsmarkt, mensen met flexibele contracten, zzp’ers, mensen met een uitkering, profiteert amper van de economische groei zoals we die definiëren. Maar ook de middenklasse staat onder druk. Economische groei houdt geen rekening met de verdeling van de welvaart.

Dus wat nu?

Er wordt al decennia gewerkt aan alternatieven voor het bbp. Het ‘groene bbp’ rekent ook natuur- en milieuwaarden mee.

Probleem: dit soort zaken is veel moeilijker te meten dan het bbp. Hoeveel is 1 graad opwarming waard, wat kost een uitgestorven diersoort, hoe meet je de waarde van een vaste baan? Dus in tijden van crisis – zie corona – wordt die vermaledijde economische groei toch weer de maatstaf voor de economie.